Ταχυδρόμος 25 Νοεμβρίου 2000 Τεύχος 39

ΤΖΙΜΗΣ ΠΑΝΟΥΣΗΣ: «ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΦΟΡΑ

αντί για σφυροδρέπανο θα βάλω κινητό»

ΕΝΑ ΒΡΑΔΥ ΤΟΥ 1980 Ο ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ ΤΗΣ ΠΑΜΠ «SKYLAMB» ΣΤΗΝ ΠΛΑΚΑ ΚΑΛΕΣΕ ΤΟΝ ΕΙΚΟΣΙΕΞΑΧΡΟΝΟ ΤΟΤΕ ΤΖΙΜΗ ΠΑΝΟΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΕΑ ΤΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΙΞΟΥΝ ΣΤΟ ΜΑΓΑΖΙ ΤΟΥ. ΤΕΛΙΚΑ ΕΜΕΙΝΑΝ ΕΝΑΝ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΧΡΟΝΟ, ΞΕΚΙΝΩΝΤΑΣ ΜΙΑ ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΠΟΥ ΑΚΡΟΒΑΤEI ΜΕΤΑΞΥ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΗΣ.

Από τον Άρη Βασιλειάδη Photos: Γιάννης Μπουρνιάς

Πάνω στη σκηνή σαρκάζει τους πάντες, χωρίς να παραλείπει όμως να στρέφει το «περίστροφο» της σάτιράς του και προς το μέρος του. Όταν σβήνουν τα φώτα, είναι διαφορετικός. Φοράει το ρούχο του τυπικού οικογενειάρχη, είναι λιγομίλητος και σοβαρός. Όσο και να τον διεκδικεί η δημοσιότητα δεν της κάνει τα χατίρια, επειδή δεν καταλαβαίνει γιατί θα πρέπει και η ζωή του να γίνει παράσταση μοιρασμένη σε τηλεοπτικά παράθυρα και δημοσιεύματα.

Στο πρόγραμμα και τους δίσκους του θεωρεί «υποχρέωσή» του, εδώ και είκοσι χρόνια, να σατιρίζει αλύπητα και να σχολιάζει πρόσωπα και καταστάσεις που πιστεύει ότι ξεφεύγουν από το μέτρο της καθημερινότητας και μας προκαλούν. Και δεν είναι μόνος. Έχει κοινό που του είναι πιστό και τον ακολουθεί ακόμα και στις πιο προκλητικές γειτονιές της τέχνης.

«ΜΑΣ ΡΩΤΗΣΑΝ ΑΝ ΘΕΛΟΥΜΕ ΣΤΑΥΡΟ; ΕΓΩ ΔΕΝ ΘΕΛΩ ΣΤΑΥΡΟ, ΘΕΛΩ ΣΦΥΡΟΔΡΕΠΑΝΟ. ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ.

ΟΠΩΣ Ο ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ ΘΕΛΕΙ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ».

Ο Τζίμης Πανούσης, ένας κωμικός χωρίς αιτία, ένας καλλιτέχνης δίχως κίνητρο, παραμένει όλα αυτά τα χρόνια ο εαυτός του, είτε εκπλήσσει είτε επαναλαμβάνεται. Με μισό χαμόγελο και βλέμμα διαπεραστικό, ανεβαίνει στη σκηνή σαν παιδί που ετοιμάζεται να κάνει τη σκανταλιά του και κοιτάζει το κοινό σαν να ρωτάει για ακόμα μια φορά: «Δεν φαντάζομαι να σας ενοχλεί το χιούμορ μου;» Το χριστουγεννιάτικο δώρο που ετοιμάζει είναι το πρώτο ελληνικό μουσικό DVD με τίτλο «Με λένε Πόπη».

Ταχυδρόμος: Δίνετε χιουμοριστικές παραστάσεις, αλλά δεν γελάτε εύκολα.

Τζίμης Πανούσης:

Μα οι κωμικοί δεν γελάνε, είναι θλιμμένα άτομα. Άλλωστε το γέλιο, όσο παράξενο και αν ακούγεται, πηγάζει από τον πόνο.

Συναναστρέφεστε άνετα με τον κόσμο;

Πολύ δύσκολα. Κι αυτό γιατί είμαι αγοραφοβικός. Μου φαίνεται αφύσικη η σχέση του καλλιτέχνη με το κοινό. Είναι παράλογο να ξεχωρίζει κάποιος από μια παρέα, οι άλλοι να τον παρακολουθούν και μάλιστα πληρώνοντας εισιτήριο.

Πώς αποφασίσατε να εμφανιστείτε φέτος στη Συγγρού, στο «Γυάλινο Μουσικό Θέατρο»;

'Ηθελα να βγω στη Συγγρού. Αυτό ήταν παιδικό μου όνειρο.

Φαντάζομαι τότε τα εφηβικά σας όνειρα.

Καλύτερα να μην συζητήσουμε γι' αυτά, γιατί έχω μεγάλο κόλλημα με την εφηβεία μου. Στη Συγγρού, λοιπόν, πάντα θαύμαζα τους παρενδυτικούς για την τόλμη τους και το λυτρωτικό τους ξεπεσμό. Δεν σας κρύβω ότι ζήλεψα τον αείμνηστο Κώστα Ταχτσή όταν έμαθα ότι φόραγε το ταγεράκι, την περούκα του και εξέδιδε το ρεαλιστικό του μυθιστόρημα στο πεζοδρόμιο.

Μα εσείς μεταμορφώνεστε στη σκηνή.

Η σκηνή είναι η ασπίδα του καλλιτέχνη. «Ή ταν ή επί τας». Η παραγγελία της μητέρας επί το έργον. Εκεί, γύρω από την ασπίδα, αλλάζουμε τους ρόλους μας. Από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο.

Ποιο ρόλο προτιμάτε περισσότερο;

Μου αρέσουν οι κομπάρσοι γιατί υποκρίνονται ελάχιστα για το μεροκάματο. Τελευταία μελετώ τους διασεξουαλικούς, που δεν είναι ούτε άντρες ούτε γυναίκες. Είναι ανά πάσα στιγμή ό,τι επιθυμούν. Τώρα Ελένη, μετά Βαγγέλης, στη συνέχεια Μαρία, Τζίμης και ντύνονται και φέρονται ανάλογα. Πρέπει να τις δούμε με καλό μάτι τις παρεκκλίσειc...

Ποια άλλη παρέκκλιση έχει ενδιαφέρον;

Εμένα μου αρέσει να γλείφω μασχάλες. Αλλά δεν το κάνω θέμα τού τύπου «κάτω τα χέρια από τους καταπιεσμένους γλειφομασχαλιστές» και διάφορες τοιούτου είδους αμερικανικές χαζοχαρουμενιές. Και στην αρχαιότητα, ξέρετε, υπήρχαν παρεκκλίσεις, αλλά ήταν συμφιλιωμένοι με αυτές. Το πρόβλημα προέκυψε με τον παλαιοχριστιανισμό και την επάρατη νεοορθοδοξία.

Το παρουσιαστικό σας πάντως παραπέμπει σε μοναχό.

Έχω ταξιδέψει πολλές φορές στο 'Αγιον Όρος. Υπάρχουν κλώνοι μου στα μοναστήρια. Παντού βρίσκουμε καλούς και κακούς κλώνους μας. Να ολοκληρώσουμε, όμως, το συνταρακτικό θέμα της Συγγρού. Δεν εμφανίζομαι στην πλευρά με τις εκδιδόμενες συντρόφισσες, αλλά στην απέναντι, όπου είμαστε όλοι οι στρέιτ.

Γιατί φροντίζετε το γυναικείο γυμνό να είναι παρόν σε κάθε παράστασή σας;

Είναι εμπορεύσιμο είδος και ως τέτοιο το υπηρετεί η σάτιρα, την οποία κι εγώ με τη σειρά μου υπηρετώ διά βίου. Όταν βγάλεις το γυμνό από το γαργαλιστικό χώρο του, τότε γίνεται σκληρό και σοκάρει αληθινά. Γι' αυτό και νομίζω ότι φέτος στο «Γυάλινο» ξεβρακώνεται το περίφημο σοβιετικό όνειρο.

Πιστεύετε ότι το πορνό μπορεί να γίνει και τέχνη;

Σαφέστατα. Εκτιμώ και αντιμετωπίζω συναδελφικά τους πρωταγωνιστές των σεξουαλικών θεαμάτων. Έχω αδυναμία στο ντοκιμαντέρ. Η τέχνη κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει, που λέει και το τραγούδι. 0 χαρακτηρισμός «πορνό» είναι υποκειμενικός. Για μένα πορνό είναι ο Ψωμιάδης όταν φοράει την ελληνική σημαία στην τηλεόραση.

Αν δεν ήσασταν καλλιτέχνης, σε τι άλλο Θα επιδιδόσαστε;

Κατά πάσα πιθανότητα Θα ήμουν αγρότης. Εκεί να δείτε παρεκκλίσεις. Ξέρεις τι μεγάλα ποσοστά κτηνοβασίας και αιμομιξίας υπάρχουν στην επαρχία που τα κρύβουνε; Αλλά το θέμα είναι ότι πρέπει να συμφιλιωθούμε με τη φύση μας και να βγάλουμε το φίμωτρο που μας επέβαλε στη ζωή μας ο χριστιανισμός. Βέβαια, είναι θέμα λίγων αιώνων το να αλλάξουν τα πράγματα.

Τόσο γρήγορα πιστεύετε ότι αλλάζουν;

Μέσα στην αιωνιότητα μερικοί αιώνες δεν είναι τίποτα. Αν ρίξετε μια ματιά γύρω σας, θα δείτε πως είμαστε πάρα πολύ πίσω.

Ακόμα και στην τεχνολογία;

Εκεί είμαστε στο μηδέν, ούτε καν στο ένα. Όσο για τα θαύματα της επιστήμης, δεν ξέρουν πού πάνε τα τέσσερα. Ούτε το φάρμακο για το συνάχι δεν βρήκαν ακόμα, που αυτό πράγματι θα είναι ένα ουσιαστικό βήμα. Τα ξέρω αυτά γιατί και εγώ είμαι επιστήμονας στη δουλειά μου.

Πρόσφατα πάντως «διάβασαν» το DNA.

Όχι το DΝΑ, ούτε το «Ciao» δεν ξέρούν να διαβάζουν. Ακόμα και η Ντόλι πέθανε πρόσφατα από πρόωρο γήρας. Σmν τύχη γίνεται ό,τι γίνεται. Μόνο ο καπιταλισμός φτάνει στο τέλος του, μετράει μέρες, για να πούμε και κάτι ευχάριστο.

Τι έχετε

με τον καπιταλισμό και το σύστημα; Άλλωστε ζείτε άνετα οικονομικά και είστε αναγνωρίσιμος.

Δεν με ενδιαφέρουν καθόλου αυτά. Όπως έλεγε και ο Καστοριάδης, του οποίου είμαι φαν, σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα. Ε, λοιπόν, ζούμε στη βαρβαρότητα. Κάποια στιγμή, μετά από πενήντα, εκατό χρόνια, Θα έρθει και ο σοσιαλισμός.

Το πρώην καθεστώς των ανατολικών χωρών;

Εκείνος ήταν φασισμός καραμπινάτος, κρατικός καπιταλισμός. Σαν να λέμε ότι η Παπαρήγα είναι επαναστάτρια, αστεία πράγματα. Γι' αυτό και σχεδίασα το γαλάζιο σφυροδρέπανο στη σημαία.

Πιστεύετε ότι πρωτοτυπήσατε;

Με εκφράζει απόλυτα, όπως και εκατομμύρια αγωνιστές, εκτός από μερικούς γουρουνοψυχους και ελβετόψυχους που νομίζουν ότι, εκμεταλλευόμενοι τους άλλους, θα ευτυχήσουν. Δεν καταλαβαίνουν πως, είτε

«ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΜΟΝΟΓΑΜΙΑ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ. ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΒΡΙΣΚΟΜΑΙ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ ΓΙ’ ΑΥΤΟ.

Η ΜΟΝΟΓΑΜΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΟ ΕΞΤΡΙΜ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΗ».

Πόρσε έχεις είτε Τσινκουετσέντο, στο μποτιλιάρισμα θα κολλήσεις. «Ή όλοι ή κανείς», για να θυμηθούμε και λίγο τον Μπρεχτ.

Λίγο ξεπερασμένα ακούγονται όλα αυτά.

Είστε νέα γενιά και έχετε φάει μια σφαλιάρα με τα κινητά και όλο αυτόν τον τρόπο ζωής.

Σε τι σας ενοχλεί;

Υπάρχει μια τάση να την «κάνουν», να τη «βρούνε» μόνοι. Ναι, αλλά πού; Δεν υπάρχει περίπτωση να την «κάνει» κάποιος για πάρτη του. Ακόμα και ο Σφηνιάς κάποια στιγμή Θα πνιγεί με τα παιδιά του στην ίδια Θάλασσα. Θα φάει τα ίδια χάμπουργκερ με το κρέας των τρελών αγελάδων που τρώνε και τα παιδιά των υπαλλήλων του. Δεν γλιτώνει κανένας.

Μήπως, όμως, μιλάτε εκ του ασφαλούς επειδή είστε εύπορος;

Μου αρέσει να παίζω με τα λεφτά. Ζητάω πολλά, βγάζω αρκετά και παίζω με αυτά. Κι αυτό γιατί ξέρω ότι δεν σου προσφέρουν τίποτα στη ζωή.

Ούτε ένα άνετο σπίτι στην Πολιτεία;

Και πού να μείνω; Στην «Πολιτεία» του Πλάτωνα; Μόνο εδώ μπορώ να συναναστραφώ με Φιλιππινέζες. Οι άλλοι φοβούνται και είναι κλειδωμένοι στα σπίτια τους. Μένω εδώ για ταξικούς λόγους, για να ζήσω με τον λαό μιας τριτοκοσμικής χώρας, που δεν διαφέρει έτσι και αλλιώς και πολύ από τη δική μας.

Πάντως στην προσωπική σας ζωή δεν είστε τόσο «επαναστάτης». Είστε παντρεμένος με τη Λίλη είκοσι δύο χρόνια.

Μεγαλύτερη επανάσταση από τη μονογαμία δεν υπάρχει. Κανονικά έπρεπε να βρίσκομαι στη φυλακή γι' αυτό. Η μονογαμία είναι η πιο εξτρίμ σεξουαλική παρέκκλιση.

Τελικά, όπως φαίνεται, δεν αποφεύγετε τις παρεκκλίσεις.

Μα κοιτάξτε τα αρχαία μας αγγεία. Είναι fυll of παρεκκλίσεις. Να τα προσέχουμε τα αγγεία μας, γιατί αλλιώς βουλώνουν.

Πιστεύετε δηλαδή ότι η ερωτική απελευθέρωση είναι πάντα θετική;

Όλα αυτά είναι μέσα στη ζωή και δεν μπορεί ο κάθε κομπλεξικός να καθορίζει τη ζωή μας. Πρέπει να σέβονται την ανθρώπινη φύση. Μας ρώτησαν αν θέλουμε σταυρό; Εγώ δεν θέλω σταυρό, θέλω σφυροδρέπανο, Να γίνει δημοψήφισμα. Όπως ο Χριστόδουλος θέλει δημοψήφισμα για τις ταυτότητες, έτσι κι εγώ θέλω δημοψήφισμα για τη σημαία. Στο όνομα του σταυρού, άλλωστε, έχει σφαγιαστεί εκατομμύρια κόσμος.

Και στου σφυροδρέπανου επίσης.

Να μην γίνει κόκκινο, να γίνει γαλανόλευκο.

Σας έκανε καλά η δημοσιότητα. Ήρθαν περισσότεροι στην παράστασή σας.

Δεν μου αρέσει αυτή η λογική. Άσε που ο κόσμος νομίζει ότι απαγορεύτηκε η παράσταση. Μην υποτιμάτε το κοινό, δεν είναι ηλίθιο. Αυτό καθορίζει τελικά τα όρια τής σάτιρας. Αν είσαι υβριστής και συκοφάντηςs δεν θα έρθει να σε δει ούτε πρόκειται να πληρώσει.

Η τηλεοπτική προβολή σάς ωφέλησε;

Υπάρχει μια τηλεοπτική χούντα που παρουσιάζει τα πράγματα όπως θέλει. Από τη μια έχει την ψυχοπαθή κυρία Λουκά ως εκπρόσωπο του λαού και από την άλλη έναν απίστευτο σκυλοτραγουδιστή, τον κύριο Ψωμιάδη, ή τον άλλον, τον καουμπόι, τον κύριο Γιακουμάτο, ως εκπροσώπους του Κοινοβουλίου. Και στη μέση ο «ιδιόρρυθμος» καλλιτέχνης.

Αφορμή στάθηκαν οι δίκες σας.

Δεν είναι κάτι καινούριο για μένα. Εδώ και είκοσι πέντε χρόνια έχω πάει πάνω από τριάντα φορές στα δικαστήρια. Καταδικαζόμουν πρωτοδίκως, όμως αθωωνόμουν στο εφετείο. Μόνο μία φορά καταδικάστηκα στο εφετείο, αλλά αθωώθηκα μετά στον Άρειο Πάγο. Το ξέρω καλά το σύστημα, γιατί το έχω ζήσει και έχω σπουδάσέι και Νομικά. Είναι άγριο να είσαι έρμαιο των δικαστών, που κι αυτοί δουλεύουν σε άθλιες συνθήκες. Πριν από εμένα, στην πρόσφατη δίκη μου, δικάστηκε σε πέντε μήνες ένας ανθρωπάκος που έχτισε ένα τοιχάκι στο Μαρκόπουλο και μετά δύο κουφοί σε εφτά μήνες γιατί πουλούσαν αναπτήρες χωρίς άδεια. Οι μόνοι κερδισμένοι είναι οι δικηγόροι, που πενταπλασιάζεται η δουλειά τους μετά από κάθε τηλεοπτική εμφάνιση.

Υπηρετήσατε στο στρατό;

Υπηρέτησα και υπηρετώ όσο μου το επιτρέπει η υγεία μου. Να διευκρινίσω όμως ότι δεν έχω την ίδια πατρίδα ούτε με τον κύριο Γιακουμάτο ούτε με τον κύριο Παττακό.

0 αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δεν αποτελεί πλέον μεγάλο μέρος του προγράμματός σας.

Έχει σατιριστεί τόσο πολύ που έχει ξεφτίσει. Το ίδιο θα είχε γίνει και με τον Νταλάρα, αν δεν επέμενε να συντηρεί το θέμα του με μηνύσεις. Ουσιαστικά αυτός που σατιρίζουμε αυτοεπιλέγεται με τη συμπεριφορά του.

Τι σας ενοχλεί στη συμπεριφορά του κυρίου Νταλάρα;

Με κεντρίζει η έπαρσή του και η έλλειψη χιούμορ. Γι' αυτό και σατιρίζεται.

Μήπως, όμως, ζηλεύετε την απήχηση που έχει στο κοινό;

Καλέ, ποια απήχηση; Ο Σφακιανάκης είναι χίλιες φορές πιο εμπορικός, όπως και η Γαρμπή, η Βανδή και η Άντζελα η Θεά. Ισχυρίστηκε στο δικαστήριο ότι έχω διασυνδέσεις με υψηλά ιστάμενα πρόσωπα και φίλούς σε μεγάλα σαλόνια. Ναι, είναι γεγονός. Έχει απόλυτο δίκιο. Η Γιάννα Αγγελοπούλου είναι κολλητή μου, κάναμε και θα κάνουμε πανάκριβες συναυλίες, υπέρ της Ολυμπιάδας, τραγουδιού. Και ο Θόδωρος Πάγκαλος είναι φίλος μου. Καλός φίλος. Αυτός με έστειλε δωρεάν στην Κούβα και μου πλήρωσε και τους δημοσιογράφους.

Νομίζω ότι σκοπός σας είναι απλώς να σοκάρετε με αυτά που λέτε.

Τι να σοκάρω; Απλώς δημιουργήθηκε ένα θέμα εκ του μη όντος. Μάλιστα δεν σας κρύβω ότι ήταν όνειρό μου να σημαιοστολίσω την Αθήνα παραμονές 28ης Οκτωβρίου με σημαίες με σφυροδρέπανα, αν και, τώρα που το σκέφτομαι, στη θέση του σταυρού θα έβαζα ένα κινητό τηλέφωνο.

Πολύ συχνά ακούω να λένε ότι στις παραστάσεις σας επαναλαμβάνεστε.

Εδώ και είκοσι πέντε χρόνια δίνω την ίδια παράσταση. Όπως και όλοι εκείνοι οι καλλιτέχνες που εκτιμώ. Ερμηνεύουν τα ίδιο τραγούδι, γυρίζουν την ίδια ταινία, γράφουν το ίδιο βιβλίο. Μόνο τα λόγια διαφέρουν.

Μην μου πείτε ότι η πρόκληση δεν έχει γίνεί μέρος της δουλειάς σας;

Ασφαλώς και όχι εκ του ασφαλούς. Είμαι προβοκάτορας γιατί έτσι εγεννήθην.

 

---

ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

Ο Τζίμης Πανούσης γεννήθηκε το 1954 στους Αμπελόκηπους. Μουσική έμαθε από μόνος του. Γι’ αυτό παίζει λίγο από όλα. Είναι παντρεμένος είκοσι δύο χρόνια με την ίδια γυναίκα, τη Λίλη. Ο γιός του λέγεται Άρης και είναι δέκα χρονών. Η πρώτη παράσταση που έδωσε ο Τζίμης ήταν το 1980 στη γνωστή παμπ «Skylab» στην Πλάκα. Την ίδια χρονιά ξεκινάει και η «δικαστική του καριέρα», αφού κάθεται στο σκαμνί του Πλημμελειοδικείου Καρδίτσας ως κατηγορούμενος για περιύβριση αρχής. Μέχρι στιγμής έχει ηχογραφήσει δεκατρεις δίσκους και έχει γράψει τέσσερα βιβλία. Η κυκλοφορία του πέμπτου βιβλίου του με τίτλο «Ζωές» αναμένεται την άνοιξη του 2001. Μετακινείται οδηγώντας ένα λευκό τζιπ μάρκας Cherokee. Μένει στην Πολιτεία. Έχει έναν αδελφό τον Γιώργο, τρία χρόνια μικρότερο. η σχέση του με τις τρίχες δεν είναι η καλύτερη. Κουρεύεται κάθε 20 χρόνια και έχει ξυριστεί μόλις μια φορά στη ζωή του.